Chụp cắt lớp thường được gọi là chụp CT (Computed Tomography) hoặc CT Scan, là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tiên tiến. Phương pháp này sử dụng nhiều chùm tia X để quét lên một khu vực cụ thể trên cơ thể theo các lát cắt ngang. Sau đó, một máy tính sẽ xử lý và tổng hợp dữ liệu từ các lát cắt này để tạo ra hình ảnh chi tiết, rõ nét dưới dạng 2D hoặc 3D của các cơ quan, mô, xương và mạch máu bên trong.
So với chụp X-quang thông thường, chụp CT cho hình ảnh chi tiết hơn rất nhiều, giúp bác sĩ phát hiện các tổn thương, khối u, nhiễm trùng, cục máu đông và tình trạng chảy máu trong mà X-quang khó có thể thấy được.
Công dụng của chụp cắt lớp
Chụp CT được ứng dụng rộng rãi trong y học để chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý ở hầu hết các bộ phận trên cơ thể:
- Sọ não: Chẩn đoán chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, u não, viêm não, áp xe não.
- Ngực: Phát hiện các bệnh lý về phổi (u phổi, viêm phổi, lao phổi), tim mạch, lồng ngực.
- Bụng và vùng chậu: Đánh giá các cơ quan như gan, tụy, thận, lách, đường tiêu hóa, tử cung, buồng trứng, tiền liệt tuyến để phát hiện khối u, viêm nhiễm, sỏi, chấn thương.
- Xương và khớp: Chẩn đoán gãy xương phức tạp, các bệnh lý khớp, cột sống.
- Mạch máu: Đánh giá tình trạng mạch máu não, mạch vành, động mạch chi.
Ngoài ra, chụp CT còn được sử dụng để hỗ trợ các thủ thuật y khoa như sinh thiết, chọc hút hoặc lên kế hoạch phẫu thuật, xạ trị.
Quy trình chụp cắt lớp cơ bản
Quy trình chụp CT có thể thay đổi tùy thuộc vào bộ phận cần chụp và mục đích chẩn đoán. Tuy nhiên, các bước cơ bản thường bao gồm:
- Chuẩn bị: Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thay trang phục của bệnh viện và tháo bỏ các vật kim loại trên người (đồng hồ, trang sức, kính mắt) để tránh làm nhiễu hình ảnh. Bệnh nhân sẽ được bác sĩ hoặc kỹ thuật viên giải thích về quy trình, đặc biệt nếu cần tiêm thuốc cản quang.
- Tiến hành chụp:
- Bệnh nhân nằm trên một chiếc bàn chụp, di chuyển vào bên trong máy chụp CT (có hình dạng giống một vòng tròn lớn).
- Kỹ thuật viên sẽ điều khiển máy từ phòng bên cạnh, có thể giao tiếp với bệnh nhân qua loa.
- Trong quá trình chụp, vòng tròn của máy sẽ quay quanh cơ thể bệnh nhân, phát ra tia X. Bệnh nhân cần nằm yên, đôi khi được yêu cầu nín thở trong vài giây để hình ảnh thu được rõ nét nhất.
- Tiêm thuốc cản quang (nếu cần):
- Trong một số trường hợp, để làm nổi bật các cấu trúc cụ thể như mạch máu, khối u, bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc cản quang vào tĩnh mạch của bệnh nhân.
- Khi tiêm thuốc cản quang, bệnh nhân có thể có cảm giác ấm nóng lan tỏa khắp cơ thể hoặc có vị kim loại trong miệng. Đây là phản ứng bình thường và sẽ hết sau vài phút.
- Xử lý và trả kết quả:
- Các dữ liệu hình ảnh thu được sẽ được máy tính xử lý để tạo ra các lát cắt chi tiết.
- Sau đó, bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh sẽ đọc và phân tích kết quả, đưa ra kết luận cuối cùng cho bệnh nhân.
