Thay van tim nhân tạo là một phẫu thuật tim mạch quan trọng, trong đó các bác sĩ sẽ loại bỏ van tim bị hư hỏng của bệnh nhân và thay thế bằng một van nhân tạo. Đây được xem là giải pháp cứu cánh, giúp khôi phục chức năng tuần hoàn bình thường của tim, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh mắc các bệnh lý van tim nặng.
Trái tim con người có bốn van (van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ và van động mạch phổi) hoạt động như những “cánh cửa” một chiều, đảm bảo máu chảy theo đúng hướng. Khi các van này bị tổn thương do bệnh lý hoặc lão hóa, chúng có thể bị hẹp (không thể mở hoàn toàn) hoặc hở (không thể đóng kín), gây cản trở dòng máu và buộc tim phải làm việc quá sức, dẫn đến suy tim và nhiều biến chứng nguy hiểm.
Khi Nào Cần Phải Thay Van Tim?
Quyết định phẫu thuật thay van tim được đưa ra khi van tim bị tổn thương nghiêm trọng và các phương pháp điều trị nội khoa (dùng thuốc) không còn hiệu quả. Các tình trạng phổ biến nhất cần can thiệp bao gồm:
- Hẹp van tim nặng: Van tim bị vôi hóa, dày và cứng, khiến lỗ van bị thu hẹp, máu khó đi qua. Bệnh nhân thường có triệu chứng khó thở, đau ngực, mệt mỏi khi gắng sức. Hẹp van động mạch chủ là tình trạng thường gặp nhất cần thay van.
- Hở van tim nặng: Van tim không đóng kín, khiến một phần máu bị trào ngược lại buồng tim sau mỗi nhịp bóp. Tình trạng này buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp, lâu ngày dẫn đến giãn buồng tim và suy tim.
- Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: Tình trạng nhiễm trùng làm hỏng cấu trúc van tim, gây hở hoặc hẹp van cấp tính, đe dọa tính mạng người bệnh.
Bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng, kết quả siêu âm tim, và tình trạng sức khỏe tổng thể để đưa ra chỉ định phẫu thuật phù hợp nhất.
Các Loại Van Tim Nhân Tạo Phổ Biến
Hiện nay có hai loại van tim nhân tạo chính, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân khác nhau:
Van Tim Cơ Học
Làm từ các vật liệu siêu bền như Titan, Pyrolytic Carbon
Độ bền rất cao: Có thể sử dụng suốt đời (20-30 năm hoặc hơn). Ít bị thoái hóa.
Phải dùng thuốc chống đông suốt đời: Để ngăn ngừa hình thành cục máu đông gây kẹt van hoặc đột quỵ. Bệnh nhân cần theo dõi chỉ số đông máu (INR) định kỳ.Có thể nghe thấy tiếng “tíc tắc” nhỏ của van.
Van Tim Sinh Học
Làm từ mô sinh học đã qua xử lý (thường là màng ngoài tim bò hoặc van tim heo).
Không cần dùng thuốc chống đông suốt đời: Thường chỉ cần dùng trong 3 tháng đầu sau mổ.
Hoạt động sinh lý gần giống van tự nhiên, không gây tiếng ồn.
Tuổi thọ giới hạn: Van sẽ bị thoái hóa theo thời gian, trung bình từ 10-15 năm, sau đó có thể cần phẫu thuật lại. Nhanh thoái hóa hơn ở người trẻ.
Quy Trình Phẫu Thuật Thay Van Tim
Phẫu thuật thay van tim có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp:
- Phẫu Thuật Tim Hở (Truyền Thống): Đây là phương pháp phổ biến nhất. Bác sĩ sẽ rạch một đường giữa xương ức để tiếp cận tim. Tim sẽ tạm thời ngừng đập và chức năng của nó được hỗ trợ bởi máy tim phổi nhân tạo trong suốt quá trình phẫu thuật. Bác sĩ sẽ cắt bỏ van bị hỏng và khâu van nhân tạo vào vị trí.
- Phẫu Thuật Ít Xâm Lấn: Bác sĩ sẽ thực hiện qua một đường rạch nhỏ hơn ở bên ngực hoặc một phần xương ức. Phương pháp này giúp giảm đau, giảm mất máu, sẹo mổ thẩm mỹ hơn và thời gian hồi phục nhanh hơn.
- Thay Van Tim Qua Da (TAVI): Đây là một kỹ thuật đột phá dành cho các bệnh nhân hẹp van động mạch chủ có nguy cơ cao hoặc không thể phẫu thuật tim hở. Bác sĩ sẽ đưa một van sinh học được gắn trên một khung đỡ (stent) qua một ống thông (catheter) từ động mạch đùi hoặc động mạch dưới đòn lên tim. Van mới sẽ được bung ra và đặt vào đúng vị trí của van cũ bị hẹp. Kỹ thuật này không cần mổ hở, không cần chạy máy tim phổi, giúp bệnh nhân hồi phục rất nhanh.
